దశాబ్దాలుగా కొనసాగుతున్న వివాదానికి చెక్ పెడుతూ.. బ్రిటన్ చాగోస్ (Britain Chagos)దీవుల పరిపాలనా హక్కులను మారిషస్(Marishan)కు అధికారికంగా బదిలీ చేసే ఒప్పందానికి గురువారం అంగీకరించింది. ఈ ఒప్పందం కింద మారిషస్కు బ్రిటన్(Britain) ఏటా సుమారు 101 మిలియన్ పౌండ్లు (రూ. 1,160 కోట్లకు పైగా) చెల్లిస్తూ.. డియేగో గార్షియా(Garshiya) దీవిలోని కీలక సైనిక స్థావరాన్ని 99 సంవత్సరాల పాటు లీజుకు తీసుకోవాలని నిర్ణయించింది. ఈ స్థావరం ప్రస్తుతం అమెరికా, బ్రిటన్ సంయుక్తంగా నిర్వహించే సైనిక కేంద్రంగా పనిచేస్తోంది. నిఘా సమాచార సేకరణ, తీవ్రవాద వ్యతిరేక చర్యల్లో కీలక పాత్ర పోషిస్తోంది. ఈ ఒప్పందంపై బ్రిటన్ ప్రధాని కియర్ స్టార్మర్ మాట్లాడుతూ.. మన దేశ భద్రతకు డియేగో గార్షియా స్థావరం కీలకంగా మారింది. ఇప్పుడు ఈ ఒప్పందం ద్వారా భవిష్యత్ తరాల భద్రతను సుస్థిరం చేసుకుంటున్నాం’ అని తెలిపారు.
‘చారిత్రాత్మక విజయం’గా భారత ప్రశంస
ఈ పరిణామంపై భారత ప్రభుత్వం స్పందిస్తూ.. ఈ ఒప్పందాన్ని ఒక ‘చారిత్రాత్మక విజయం’గా అభివర్ణించింది. ‘చాగోస్ దీవులపై బ్రిటన్-మారిషస్ ఒప్పందం ద్వారా మారిషస్కు పరిపాలనా హక్కులు తిరిగి బదలాయించడం, అంతర్జాతీయ చట్టాలను గౌరవించే దిశగా ముఖ్యమైన అడుగు’” అని విదేశాంగ శాఖ వెల్లడించింది. ‘ఎప్పటినుంచో చాగోస్ దీవులపై మారిషస్ న్యాయబద్ధమైన హక్కులకు భారత్ మద్దతు ఇస్తోంది. ఈ ఒప్పందం వలసపాలన నుంచి విముక్తి లక్ష్యానికి అనుగుణంగా ఉంది. హిందూ మహాసముద్ర ప్రాంతంలో మారిషస్తో కలిసి శాంతి, భద్రత, స్థిరత్వం కోసం భారత్ పనిచేస్తుంది’ విదేశాంగ శాఖ ప్రతినిధి రణధీర్ జైస్వాల్ తెలిపారు.
చరిత్ర: 1814లో నెపోలియన్ యుద్ధాల తర్వాత బ్రిటన్ ఈ దీవులను ఫ్రాన్స్ నుంచి స్వాధీనం చేసుకుంది. 1965లో మారిషస్కు స్వాతంత్ర్యం ఇవ్వడానికి ముందు దీవులను వేరు చేసింది. అందుబాటులో ఉన్న సిబ్బంది: డియేగో గార్షియాలో సుమారు 2,500 మంది సైనిక సిబ్బంది ఉనికి ఉండగా… వీరిలో మెజారిటీ అమెరికా సిబ్బంది. 2008లో ఈ స్థావరాన్ని ఉగ్రవాద అనుమానితుల రహస్య రవాణా (rendition flights) కోసం వాడినట్టు అమెరికా అంగీకరించింది.
అంతర్జాతీయంగా వలస పాలన నుంచి విముక్తి
ఈ ఒప్పందం ద్వారా బ్రిటన్ తన స్వరాజ్యాధికారం తగ్గించుకుంటూ మారిషస్కు న్యాయం చేస్తున్నప్పటికీ, చైనా ప్రభావం, భారీ ఆర్థిక భారం వంటి అంశాలపై బ్రిటన్ లోపల విమర్శలు వ్యక్తమవుతున్నాయి. అయినప్పటికీ, ఇది అంతర్జాతీయంగా వలస పాలన నుంచి విముక్తి అంశాన్ని మరింత బలపరచే పరిణామంగా భావిస్తున్నారు.
యూకే పౌరుల నుంచి భారీ వ్యతిరేకత నేపథ్యంలోనే బ్రిటన్ ఈ నిర్ణయం తీసుకున్నట్టు అంచనా వేస్తున్నారు. అయితే, ఖచ్చితమైన ఖర్చుల వివరాలను ప్రభుత్వం ఇంకా విడుదల చేయలేదు. మరోవైపు, మారిషస్కు చైనాతో ఉన్న బలమైన వాణిజ్య సంబంధాల నేపథ్యంలో జాతీయ భద్రతపై ఆందోళనలు వ్యక్తమయ్యాయి. కన్జర్వేటివ్ పార్టీ నాయకురాలు కెమీ బడెనాక్ ఈ నిర్ణయాన్ని విమర్శించారు. ప్రధాని కియర్ స్టార్మర్ నేతృత్వంలోని ప్రభుత్వం ‘బ్రిటిష్ భూభాగాన్ని అప్పగించడమే కాకుండా ప్రజలపై భారీ ఆర్థిక భారం మోపుతోంది’ విమర్శించారు.
Read Also: Jaishankar: ట్రంప్ మధ్యవర్తిత్వం వట్టిదే: జైశంకర్
