దేశంలోని హైకోర్టులు, సుప్రీంకోర్టు న్యాయమూర్తుల నియామకాలకు సంబంధించిన సమగ్ర ప్రక్రియను భారత సుప్రీంకోర్టు తొలిసారిగా ప్రజల ముందుంచింది. ప్రజావగాహన, పారదర్శకత లక్ష్యంగా మే 5వ తేదీన ఈ నియామక ప్రక్రియకు సంబంధించిన పూర్తి వివరాలను, మార్గదర్శకాలను సుప్రీంకోర్టు తన అధికారిక వెబ్సైట్లో అందుబాటులోకి తెచ్చింది. న్యాయవ్యవస్థలో అత్యంత కీలకమైన ఈ నియామకాలు ఎలా జరుగుతాయో తెలుసుకోవాలనే ఆసక్తి ఉన్నవారికి ఈ సమాచారం ఉపయోగపడనుంది.
భారత అత్యున్నత న్యాయస్థానం సుప్రీంకోర్టు, వివిధ రాష్ట్రాల హైకోర్టుల్లో న్యాయమూర్తుల నియామక ప్రక్రియలు నిర్దిష్టమైన, బహుళ అంచెల విధానాలను అనుసరిస్తాయి. కొలీజియం వ్యవస్థ సిఫార్సులు, ప్రభుత్వ పరిశీలన, రాజ్యాంగబద్ధమైన అధికారాలతో కూడిన ఈ నియామకాల్లో సుప్రీంకోర్టు, హైకోర్టులకు వేర్వేరు పద్ధతులు అమలవుతున్నాయి. ఈ సంక్లిష్ట ప్రక్రియ ఎలా సాగుతుందో వివరంగా పరిశీలిద్దాం.
సీజేఐ నియామకం కోసం సిఫార్సు:
ప్రస్తుత భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తి పదవీ విరమణకు కనీసం నెల రోజుల ముందు, కేంద్ర న్యాయశాఖ మంత్రి తదుపరి సీజేఐ నియామకం కోసం సిఫార్సు కోరుతారు. సాధారణంగా, సుప్రీంకోర్టులో అత్యంత సీనియర్ న్యాయమూర్తిని, పదవికి అర్హులుగా భావిస్తే, నియమిస్తారు.
ఒకవేళ సీనియర్ మోస్ట్ జడ్జి అర్హతపై సందేహాలుంటే, ప్రస్తుత సీజేఐ రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 124(2) ప్రకారం సుప్రీంకోర్టులోని ఇతర న్యాయమూర్తులతో సంప్రదింపులు జరుపుతారు. సిఫార్సు అందిన తర్వాత, న్యాయశాఖ మంత్రి దాన్ని ప్రధానమంత్రికి సమర్పిస్తారు. ప్రధాని సలహా మేరకు రాష్ట్రపతి తుది నియామకాన్ని ఖరారు చేస్తారు.
సుప్రీంకోర్టు న్యాయమూర్తుల ఎంపిక
సుప్రీంకోర్టు న్యాయమూర్తుల ఎంపిక ప్రక్రియను సుప్రీంకోర్టు కొలీజియం పర్యవేక్షిస్తుంది. ఇందులో భారత ప్రధాన న్యాయమూర్తి (సీజేఐ), నలుగురు అత్యంత సీనియర్ న్యాయమూర్తులు సభ్యులుగా ఉంటారు. హైకోర్టుల ప్రధాన న్యాయమూర్తులు, ఇతర న్యాయమూర్తులు, బార్ అసోసియేషన్లోని ప్రముఖులు, విశిష్ట న్యాయనిపుణులను ఈ పదవులకు పరిశీలిస్తారు.
హైకోర్టు న్యాయమూర్తుల మధ్య సీనియారిటీ, ప్రతిభ, సమగ్రత, కేసుల పరిష్కార రేటు, తీర్పుల నాణ్యత వంటి అంశాలను పరిగణనలోకి తీసుకుంటారు. అభ్యర్థి పనిచేసిన లేదా ప్రాతినిధ్యం వహించిన హైకోర్టుకు చెందిన సుప్రీంకోర్టు న్యాయమూర్తులతో కూడా సంప్రదింపులు జరుపుతారు. కొలీజియం ఒక పేరును ఖరారు చేసిన తర్వాత, దానిని కేంద్ర న్యాయశాఖ మంత్రి ద్వారా ప్రధానమంత్రికి పంపుతారు. ప్రధాని సలహా మేరకు రాష్ట్రపతి నియామక ఉత్తర్వులు జారీ చేస్తారు. న్యాయమూర్తుల నియామక ప్రక్రియలు స్పష్టమైన, రాజ్యాంగబద్ధమైన విధానాల ప్రకారం కొనసాగుతాయి. ఈ నియామకాల్లో కొలీజియం సిఫార్సులు, కేంద్ర ప్రభుత్వ పరిశీలన, రాష్ట్ర ప్రభుత్వ సూచనలు
Read Also: Central Government: దేశ భద్రత పై కేంద్రం కీలక నిర్ణయం!
