ప్రస్తుతం మన జీవితమంతా డిజిటల్ మయం కావడంతో సైబర్ నేరగాళ్లు సరికొత్త మార్గాల్లో ప్రజలను బురిడీ కొట్టిస్తున్నారు. ముఖ్యంగా వాట్సాప్, ఎస్ఎంఎస్ల ద్వారా నకిలీ లింకులు పంపి సెల్ఫోన్లను తమ గుప్పిట్లోకి తెచ్చుకుంటున్నారు. ఇటీవల హైదరాబాద్లో(HYD Police) జరిగిన రెండు సంఘటనలు ఇందుకు నిదర్శనం. యూసుఫ్గూడకు చెందిన ఒక సాఫ్ట్వేర్ ఇంజనీర్కు “ట్రాఫిక్ ఫైన్ కట్టండి” అంటూ ఒక మెసేజ్ వచ్చింది. అందులోని ‘M-Parivahan’ అనే నకిలీ ఏపీకే (APK) ఫైల్ను డౌన్లోడ్ చేయగానే, అతని ఫోన్ నుంచి ఓటీపీలను దొంగిలించి ఏకంగా రూ. 5.23 లక్షలు కాజేశారు.
మరో కేసులో, అంబర్పేటకు చెందిన వ్యక్తికి “ఆర్బీఎల్ బ్యాంక్(RBL Bank) క్రెడిట్ కార్డ్ అప్డేట్” పేరుతో మోసపూరిత లింక్ వచ్చింది. అది ఇన్స్టాల్ చేయగానే అతని ఖాతా నుంచి రూ. 1.25 లక్షలు మాయమయ్యాయి. ఈ రెండు సందర్భాల్లోనూ బాధితులు వాడిన యాప్స్ గూగుల్ ప్లే స్టోర్ నుంచి కాకుండా నేరుగా లింకుల ద్వారా వచ్చినవి కావడం గమనార్హం. ఇవి మీ ఫోన్లోని డేటాను నేరగాళ్లకు చేరవేస్తాయి.
‘గోల్డెన్ అవర్’ అస్త్రం – డబ్బును తిరిగి పొందే మార్గం
HYD Police: సైబర్ నేరాల్లో డబ్బు పోగొట్టుకున్నప్పుడు మొదటి కొన్ని నిమిషాలు లేదా గంటలు చాలా కీలకం. దీనినే పోలీసులు ‘గోల్డెన్ అవర్’ అని పిలుస్తారు. ఈ సమయంలోనే బాధితులు తక్షణం స్పందిస్తే డబ్బు వెనక్కి వచ్చే అవకాశం ఎక్కువగా ఉంటుంది. పైన పేర్కొన్న సాఫ్ట్వేర్ ఇంజనీర్ మోసం జరిగిన వెంటనే 1930 హెల్ప్లైన్కు కాల్ చేయడంతో, పోలీసులు వెంటనే ఐసీఐసీఐ బ్యాంక్ మరియు అమెజాన్ పే అధికారులను అప్రమత్తం చేసి ట్రాన్సాక్షన్లను నిలిపివేశారు. ఫలితంగా అతనికి తన రూ. 5.23 లక్షలు తిరిగి లభించాయి. అలాగే అంబర్పేట్ బాధితుడు కూడా వెంటనే సైబర్ క్రైమ్ పోలీసులను ఆశ్రయించడంతో, వారు ఫ్లిప్కార్ట్, మొబిక్విక్ వాలెట్లలో జరిగిన ఆర్డర్లను రద్దు చేయించి లక్ష రూపాయలను రిఫండ్ చేయించారు. నేరం జరిగిన వెంటనే జాప్యం చేయకుండా ఫిర్యాదు చేయడం వల్లే ఈ అద్భుతం సాధ్యమైంది.
సైబర్ నేరగాళ్ల నుండి తప్పించుకోవడానికి నిపుణుల సూచనలు
సైబర్ మోసాలకు చెక్ పెట్టాలంటే అప్రమత్తతే ఏకైక మార్గం. పోలీసులు సూచిస్తున్న కొన్ని ముఖ్యమైన జాగ్రత్తలు ఇక్కడ ఉన్నాయి:
- అన్వేషించని లింకులు వద్దు: వాట్సాప్ లేదా ఎస్ఎంఎస్ ద్వారా వచ్చే ఏపీకే (APK) ఫైళ్లను ఎట్టి పరిస్థితుల్లోనూ డౌన్లోడ్ చేయకండి.
- అధికారిక యాప్స్ మాత్రమే: యాప్లను కేవలం గూగుల్ ప్లే స్టోర్ లేదా ఆపిల్ యాప్ స్టోర్ వంటి నమ్మకమైన వేదికల నుంచే డౌన్లోడ్ చేయాలి.
- కార్డ్ వివరాలు సేవ్ చేయకండి: ఈ–కామర్స్ సైట్లలో బ్యాంక్ వివరాలను సేవ్ చేయడం మానుకోండి.
- తక్షణ ఫిర్యాదు: ఒకవేళ మీరు మోసపోతే, సెకను కూడా వృధా చేయకుండా 1930 నంబర్కు కాల్ చేయండి లేదా
cybercrime.gov.inపోర్టల్లో ఫిర్యాదు చేయండి. మీ వేగమే మీ డబ్బును కాపాడుతుంది.
సైబర్ మోసం జరిగినప్పుడు మొదట ఎవరిని సంప్రదించాలి?
వెంటనే నేషనల్ సైబర్ క్రైమ్ హెల్ప్లైన్ నంబర్ 1930 కు కాల్ చేయాలి.
గోల్డెన్ అవర్ అంటే ఏమిటి?
మోసం జరిగిన తర్వాత మొదటి 1-2 గంటలను గోల్డెన్ అవర్ అంటారు. ఈ సమయంలో ఫిర్యాదు చేస్తే బ్యాంక్ లావాదేవీలను నిలిపివేసి డబ్బును రికవర్ చేసే అవకాశం ఉంటుంది.
Read hindi news: hindi.vaartha.com
Epaper : epaper.vaartha.com
Read also :