భారతదేశంలో మద్యపానంపై ఎన్నో చట్టాలు, నిషేధాలు ఉన్నా, వాటిని అమలు చేయడం ఎంతో కష్టమైన పని. అయితే, గుజరాత్లోని ఖతిసితర గ్రామస్తులు తమదైన పద్ధతిలో మద్యం వ్యసనాన్ని అరికట్టారు. ఈ గ్రామంలో ఎవరైనా మద్యం తాగితే, అతడు ఊరి అంతా పిలిచి మటన్ విందు పెట్టాల్సిందే! ఈ వినూత్నమైన నిబంధన వల్ల గ్రామంలో మద్యం తాగేవారి సంఖ్య గణనీయంగా తగ్గిపోయింది.
మద్యం వల్ల ఎదురైన సమస్యలు
ఒకప్పుడు ఖతిసితర గ్రామంలో మద్యం తాగడం ఓ సాధారణ విషయం. పురుషులు ఎక్కువగా మద్యం సేవిస్తూ తమ కుటుంబాలను దారుణంగా ఇబ్బందులలోకి నెట్టేవారు. కొన్ని కుటుంబాలు సంపాదన అంతా మద్యంలో ఖర్చు చేసి రోడ్డున పడ్డాయి. కొన్ని కుటుంబాల్లో గొడవలు పెరిగి విడాకులు కూడా జరిగాయి. మరికొన్ని కుటుంబాల్లో తండ్రులు మద్యం మత్తులో ప్రాణాలు కోల్పోయి పిల్లలు అనాథలయ్యారు. పురుషులు మద్యం మత్తులో దురుసుగా ప్రవర్తించడం, భార్యల పట్ల హింసాత్మకంగా ఉండటం ఈ గ్రామంలో సాధారణంగా మారింది. ఇలాంటి పరిస్థితులను గ్రామ పెద్దలు, మహిళలు తీవ్రంగా పరిశీలించారు. మద్యం వ్యసనాన్ని నిరోధించేందుకు ఎన్నో మార్గాలు అన్వేషించారు. చివరకు, మద్యం తాగేవారికి ఊరికే విందు పెట్టే విధంగా ఓ కొత్త నియమాన్ని అమలు చేయాలని నిర్ణయించారు.
మద్యం తాగితే ఊరికి విందు
ఈ గ్రామంలో ఎవరైనా మద్యం తాగితే, అతను ఊరి మొత్తాన్ని పిలిచి విందు భోజనం పెట్టాల్సిందే. ఈ విందులో మటన్ భోజనం తప్పనిసరి. దాదాపు 2000 మంది నివసించే ఈ గ్రామంలో, ఒక్కసారి విందు ఏర్పాటు చేయాలంటే కనీసం ₹25,000 వరకు ఖర్చవుతుంది. ఒకసారి మద్యం తాగిన వ్యక్తికి విందు పెట్టడానికి గ్రామస్తులందరికీ సమాచారం పంపిస్తారు. అతను విందు ఏర్పాటు చేయాల్సిందే. అప్పటివరకు అతనిపై ఒత్తిడి కొనసాగుతుంది. దీనివల్ల, ఎక్కువ మంది మద్యం తాగడం మానేశారు.
మోతిపుర గ్రామంలో మరొక వినూత్న నిబంధన
ఖతిసితర గ్రామంలాగే మోతిపుర గ్రామంలో కూడా మద్యం సేవనంపై కఠిన నియమాలు అమలు చేస్తున్నారు. అయితే, అక్కడి గ్రామస్థులు వేరొక విధానం తీసుకువచ్చారు. ఎవరైనా మద్యం తాగితే, వారికి రూ.2000 జరిమానా విధిస్తారు. ఈ జరిమానా ద్వారా వచ్చిన మొత్తాన్ని మద్యం మత్తులో తల్లిదండ్రులను కోల్పోయిన అనాథ పిల్లల విద్య కోసం వినియోగిస్తున్నారు. ఈ విధంగా, గ్రామ ప్రజలు స్వయంగా నియమాలు పాటించి, మద్యం వ్యసనాన్ని తగ్గించేందుకు కృషి చేస్తున్నారు.
మహిళల ప్రతిస్పందన
ఈ మార్పును ముఖ్యంగా గ్రామ మహిళలు హర్షిస్తున్నారు. ప్రభుత్వం మద్యం నిషేధం చేసినప్పటికీ, అమలుకు రాలేకపోవడంతో వారు స్వయంగా మార్గాలను అన్వేషించారు. మద్యం వల్ల మా భర్తలు పనికిరాని వాళ్లయ్యారు. పిల్లల భవిష్యత్తు నాశనమైంది. అందుకే మేమే ఈ నియమాలు పెట్టి అమలు చేస్తున్నాం, అని గ్రామ మహిళలు చెబుతున్నారు. మద్యం తాగేవారి సంఖ్య తగ్గింది గతంలో వందల మంది మద్యం తాగేవారు. ఇప్పుడు గ్రామంలో మద్యం తాగే వారు కేవలం 10 మందికి మించరని గణాంకాలు చెబుతున్నాయి. పిల్లలు, మహిళలకు రక్షణ పెరిగింది మద్యం మత్తులో పురుషులు గొడవలు పెట్టుకునే పరిస్థితి తగ్గింది. కుటుంబాల్లో శాంతి నెలకొంది. ఆర్థికంగా స్థిరత వచ్చింది మద్యం మీద ఖర్చు తగ్గడంతో కుటుంబాలు ఆర్థికంగా అభివృద్ధి చెందాయి. ఇతర గ్రామాలకు ఆదర్శంగా మారింది ఈ విధానం విజయవంతంగా అమలు కావడంతో, సమీపంలోని మోతిపుర గ్రామంలో కూడా ఇదే తరహా నియమాలను అమలు చేస్తున్నారు. ఖతిసితర గ్రామం తీసుకున్న ఈ వినూత్న నిర్ణయం దేశంలోని ఇతర గ్రామాలకు, పట్టణాలకు ఆదర్శంగా నిలుస్తోంది. మద్యం వల్ల కలిగే నష్టాలను అర్థం చేసుకున్న గ్రామస్థులు, దాన్ని నిర్మూలించేందుకు తమదైన పద్ధతిలో చర్యలు తీసుకున్నారు. ఈ విధానాన్ని ఇతర ప్రాంతాలు కూడా పాటిస్తే, మద్యం వల్ల సమాజానికి కలిగే దుష్ప్రభావాలు తగ్గొచ్చు.