హై బీపీ (Hypertension) లేదా లో బీపీ (Hypotension) అనేవి మన దైనందిన జీవితాన్ని గాఢంగా ప్రభావితం చేయగల ఆరోగ్య సమస్యలు. వీటిని చాలామంది నిర్లక్ష్యం చేస్తారు. అయితే, ఇవి ఆరోగ్యాన్ని ముదురుగా దెబ్బతీయగల ‘సైలెంట్ కిల్లర్స్’ అనే నిపుణుల హెచ్చరికను మనం తక్కువగా తూచుకోకూడదు. ముఖ్యంగా అధిక రక్తపోటు కొన్ని సందర్భాల్లో ఎటువంటి స్పష్టమైన లక్షణాలు లేకుండా శరీరంలో కొనసాగుతూ గుండెపోటు, స్ట్రోక్, కిడ్నీ ఫెయిల్యూర్ వంటి తీవ్రమైన సమస్యలకు దారితీస్తుంది.
రక్తపోటు నియంత్రణ ఎందుకు అవసరం?
అధిక రక్తపోటు వల్ల శరీరంలోని రక్తనాళాలపై అధిక ఒత్తిడి పడుతుంది. దీని వల్ల:
- గుండెకు అధిక పని భారం వస్తుంది
- కండరాల మందపాటు (Left Ventricular Hypertrophy) ఏర్పడుతుంది
- గుండెగదులు విస్తరించి గుండె అసమర్థతకు దారితీస్తాయి
- కంటికి సంబంధించిన దృష్టిలోపాలు రావచ్చు
- మెదడు, మూత్రపిండాలకు నష్టం జరుగుతుంది
రక్తపోటు నియంత్రణకు పాటించవలసిన జాగ్రత్తలు:
ఆహార నియమాలు:
పిల్లలకే కాదు పెద్దలకూ ఆరోగ్యకరమైన భోజన అలవాట్లు అత్యంత అవసరం. క్రింద పేర్కొన్న ఆహారాలు బీపీ నియంత్రణకు ఉపయుక్తం:
అరటిపండ్లు – పొటాషియం అధికంగా ఉంటుంది. సోడియంను శరీరం నుండి బయటకు తీసే ప్రక్రియను వేగవంతం చేస్తుంది.
బీట్రూట్ – సేంద్రీయ నైట్రేట్లు నైట్రిక్ ఆక్సైడ్గా మారి రక్తనాళాలను విశాలం చేస్తాయి.
డార్క్ చాక్లెట్ – ఫ్లేవనాయిడ్లు మెదడు పనితీరును మెరుగుపరచడమే కాకుండా, బీపీను కూడా నియంత్రిస్తాయి.
దానిమ్మ – రక్తనాళాలను రక్షించి, బీపీ తగ్గించే శక్తివంతమైన యాంటీఆక్సిడెంట్లు కలిగి ఉంటుంది.
అల్లం – సహజంగా రక్తనాళాలపై ప్రభావం చూపుతూ, నయాపై (vasodilation) ప్రోత్సాహకంగా పనిచేస్తుంది.
నిత్య వ్యాయామం:
రోజుకు కనీసం 30 నిమిషాలు నడక, సైక్లింగ్, యోగా వంటి శారీరక కార్యకలాపాలు చేయడం వల్ల రక్తపోటు నియంత్రణలో ఉంటుంది.
మెదడు ఒత్తిడిని తగ్గించండి:
ధ్యానం, శ్వాస వ్యాయామాలు (pranayama), మంచి నిద్ర వంటి పద్ధతులు మానసిక ఆందోళనను తగ్గించి రక్తపోటుపై అనుకూల ప్రభావాన్ని చూపుతాయి.
ఉప్పు వినియోగాన్ని తగ్గించండి:
రోజుకి 5 గ్రాముల కన్నా ఎక్కువ ఉప్పు తీసుకోకూడదు. ఎక్కువగా ప్రాసెస్డ్ ఫుడ్స్ (junk foods), ఫాస్ట్ ఫుడ్స్, పికిల్స్ మొదలైనవి తీసుకుంటే బీపీ పెరిగే అవకాశం ఉంటుంది.
మద్యపానానికి దూరంగా ఉండండి:
వీటివల్ల రక్తనాళాలు బిగుసుకొని బీపీ పెరిగే ప్రమాదం ఉంది.
నియమితంగా బీపీ చెక్ చేయించుకోండి:
అత్యవసరంగా కాకుండా, ప్రతినెలా ఒకసారి ఇంట్లోనే బీపీ మానిటర్ ఉపయోగించి తనిఖీ చేయడం మంచి అలవాటు.
హైబీపీ / లోబీపీ లక్షణాలు ఏమిటి?
హైబీపీ: తలనొప్పి, మితిమీరిన అలసట, చూపు మసకబారడం, మూర్ఛ, ఛాతిలో గుబుసు.
లోబీపీ: తల తిరుగుట, నీరసం, అజీర్ణం, చర్మం చల్లగా మారటం, స్పందనలు నెమ్మదించడం.
ఈ లక్షణాల్లో ఏదైనా ఉన్నా నిర్లక్ష్యం చేయకుండా వైద్యుని సంప్రదించాలి. రక్తపోటు అనేది మనం పట్టించుకోవలసిన ముఖ్యమైన ఆరోగ్య అంశం. చిన్న వయసులోనే బీపీ సమస్యలు వస్తున్న రోజులివి. కనుక జీవితశైలిని మెరుగుపరచడం, మంచి ఆహారపు అలవాట్లు అలవరచుకోవడం ద్వారా మనం దీన్ని సమర్థవంతంగా నియంత్రించవచ్చు.
Read also: Papaya: బొప్పాయిలో బోలెడన్ని విటమిన్లు